Theo số liệu thống kê của VCCI cho thấy, khoảng 20% số vụ Ä‘iá»u tra chống bán phá giá đối vá»›i hà ng hóa Việt Nam được khởi xÆ°á»›ng bởi Mỹ, tiếp đó là Ấn Äá»™, Thổ NhÄ© Kỳ và Úc...
Chiếm 1/2 số vụ kiện vỠchống bán phá giá
Theo Äại diện Vụ Tuân thủ và thá»±c thi (DOC) cho biết số lượng các cuá»™c Ä‘iá»u tra chống bán phá giá và chống trợ cấp khởi xÆ°á»›ng bởi DOC đã tăng Ä‘á»u đặn trong ba năm qua, vá»›i 110 vụ. LÅ©y tiến đến tháng 5-2018, DOC đã có hÆ¡n 400 lệnh chống bán phá giá và chống trợ cấp có hiệu lá»±c. Trong số nà y, có 10 lệnh liên quan đến hà ng hóa của Việt Nam, chủ yếu là thép.
Ông Chu Thắng Trung, Phó cục trưởng Cục Phòng vệ thÆ°Æ¡ng mại (Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng), cho biết trong số 78 vụ kiện vá» chống bán phá giá hai năm gần đây mà Việt Nam phải đối mặt, có tá»›i 37 vụ liên quan tá»›i ngà nh thép. Nếu tÃnh trên các vụ kiện chống lẩn tránh thuế, chống trợ cấp thì số vụ liên quan đến ngà nh thép còn cao hÆ¡n.
Má»›i đây nhất, Cục Phòng vệ thÆ°Æ¡ng mại (Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng) đã đăng công báo khởi xÆ°á»›ng Ä‘iá»u tra chống lẩn tránh thuế chống bán phá giá và thuế chống trợ cấp đối vá»›i sản phẩm thép cuá»™n cán nguá»™i nháºp khẩu từ Việt Nam.
Theo cáo buá»™c của các doanh nghiệp Mỹ, sản phẩm thép cuá»™n cán nguá»™i xuất khẩu từ Việt Nam thuá»™c cùng loại vá»›i sản phẩm Ä‘ang bị áp thuế của Hà n Quốc. Äồng thá»i được sản xuất từ nguyên liệu thép cán nóng nháºp từ Hà n Quốc và việc sản xuất nà y không được coi là "chuyển đổi đáng kể" do quá trình sản xuất tại Việt Nam chỉ thêm má»™t phần nhá» trong tổng giá trị sản phẩm thép cuá»™n cán nguá»™i xuất khẩu sang Mỹ.
Trong ba tháng qua, liên tiếp các vụ kiện từ Mỹ có liên quan trá»±c tiếp hoặc gián tiếp đến ngà nh sản xuất thép trong nÆ°á»›c. Ngà y 21-5, Bá»™ ThÆ°Æ¡ng mại Mỹ (DOC) đã ban hà nh quyết định cuối cùng vá» việc Ä‘iá»u tra, chống bán phá giá đối vá»›i tôn mạ và thép cán nguá»™i Việt Nam có nguồn gốc từ thép cuá»™n cán nóng Trung Quốc (HRC) vá»›i các mức thuế bị áp rất nặng (thuế chống bán phá giá đối vá»›i tôn mạ là 199,6%, thép cuá»™n cán nguá»™i 199,3%). Trung tuần tháng 6, má»™t số doanh nghiệp sản xuất thép ở Mỹ ná»™p Ä‘Æ¡n tá»›i DOC yêu cầu Ä‘iá»u tra, áp dụng biện pháp chống lẩn tránh thuế, chống trợ cấp đối vá»›i thép cuá»™n cán nguá»™i từ Việt Nam xuất phát từ nghi ngá» có lẩn tránh nguồn gốc từ Trung Quốc và Äà i Loan (Trung Quốc). Sắp tá»›i, DOC sẽ quyết định có khởi xÆ°á»›ng Ä‘iá»u tra việc nà y hay không. TrÆ°á»›c đó nữa, DOC đã ra quyết định cuối cùng vá» việc áp thuế nháºp khẩu thép từ các quốc gia trên thế giá»›i và o thị trÆ°á»ng Mỹ vá»›i mức 25% (trừ Hà n Quốc). Việt Nam đã xin miá»…n trừ nhÆ°ng chÆ°a có kết quả.
Liên minh châu Âu (EU) cÅ©ng đã ra quyết định tạm thá»i áp thuế tá»± vệ thép nháºp khẩu theo hình thức hạn ngạch đối vá»›i thép từ 10 quốc gia, trong đó có Việt Nam, gồm các mặt hà ng: thép tấm cán nguá»™i hợp kim, không hợp kim (nhôm); thép tấm mạ hợp kim, thép tấm và dải không gỉ nếu vượt hạn ngạch xuất và o Mỹ. TrÆ°á»›c đó là các quyết định áp thuế từ Canada đối vá»›i tôn mạ mà u nháºp từ Trung Quốc, Việt Nam, Indonesia.
Trong khi ở chiá»u ngược lại, Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng má»›i ra hai quyết định áp thuế tá»± vệ nhÆ° đã nói trên và chuẩn bị hồ sÆ¡ khởi xÆ°á»›ng Ä‘iá»u tra chống bán phá giá má»™t vụ việc khác liên quan đến tôn mạ có nguồn gốc nháºp khẩu từ Trung Quốc.
"ÄÆ°á»ng" nà o cho thép Việt
Nếu nhÆ° Việt Nam má»›i áp thuế tá»± vệ đối vá»›i sản phẩm tôn mạ mà u, phôi thép và thép dà i nháºp khẩu theo hai quyết định áp thuế riêng rẽ trong năm 2016 thì ngược lại, nÆ°á»›c ta đã và đang phải “chống đỡ†liên tục tám vụ kiện ở quy mô lá»›n do nhiá»u nÆ°á»›c nhÆ° Mỹ, Canada, Úc, EU, Indonesia... khởi xÆ°á»›ng.
Theo ý kiến của nhiá»u chuyên gia vá» phòng vệ thÆ°Æ¡ng mại, nguyên nhân ngà nh thép bị kiện nhiá»u nhất là do ngà nh nà y được coi là mặt hà ng “bánh mì†trong ná»n sản xuất công nghiệp vì tÃnh thiết yếu, giá trị cÅ©ng nhÆ° khả năng tác Ä‘á»™ng lá»›n của nó đến công nghiệp toà n cầu. Mặt khác, Trung Quốc là nhà sản xuất thép số 1 thế giá»›i và độ lan tá»a vá» sản xuất của Trung Quốc tá»›i nhiá»u nÆ°á»›c (qua xuất khẩu trá»±c tiếp hay đặt nhà máy, xuất khẩu công nghệ, nguyên váºt liệu...) ảnh hưởng lá»›n đến các nhà sản xuất, lao Ä‘á»™ng... tại các nÆ°á»›c sở tại.
Tuy ngà nh thép Việt Nam má»™t năm xuất khẩu chÆ°a tá»›i 10% sản lượng sản xuất và trong số nà y, chỉ có 15% đến Mỹ hay 10% đến EU nhÆ°ng không thể xem các vụ kiện phòng vệ thÆ°Æ¡ng mại là chuyện nhá».
Theo bà Nguyá»…n Thị Thu Trang, Giám đốc Trung tâm WTO thuá»™c Phòng ThÆ°Æ¡ng mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), Mỹ và EU vẫn là hai thị trÆ°á»ng xuất khẩu lá»›n nhất của hà ng hóa Việt Nam nói chung. Việc lÆ¡ là từng vụ việc có thể kéo theo những ảnh hưởng dây chuyá»n rất lá»›n trong tÆ°Æ¡ng lai.
Và dụ, trong vụ Canada khởi xÆ°á»›ng Ä‘iá»u tra chống bán phá giá và chống trợ cấp đối vá»›i sản phẩm thép cán nguá»™i từ Trung Quốc, Hà n Quốc và Việt Nam, có hai nhà sản xuất tại Việt Nam là bị Ä‘Æ¡n (Posco và CSVC). Theo quy trình xá» lý, hai công ty nà y phải trả lá»i bảng câu há»i của cÆ¡ quan Ä‘iá»u tra Canada nhÆ°ng hỠđã từ chối, dẫn đến việc cÆ¡ quan Ä‘iá»u tra Canada sẽ xác định rằng Việt Nam có bán phá giá mặt hà ng nà y khi ban hà nh kết luáºn sÆ¡ bá»™ vụ việc dá»± kiến và o tháng 9 tá»›i.
Nhiá»u nhà xuất khẩu chá»n các cách Ä‘i mang tÃnh mở Ä‘Æ°á»ng hÆ¡n. Và dụ, hợp tác đầy đủ vá»›i cÆ¡ quan Ä‘iá»u tra nÆ°á»›c khởi kiện - trả lá»i các bảng câu há»i - nhằm minh bạch thông tin để có được mức thuế hợp lý nhất. Quyết định của các nÆ°á»›c khởi kiện dá»±a trên phân tÃch chuyên sâu và hồ sÆ¡ vụ việc (hệ thống ná»™p hồ sÆ¡ Ä‘iện tá») và hệ thống ban hà nh lệnh bảo há»™ hà nh chÃnh (nhÆ° ở Mỹ). Những dữ liệu sẵn có nà y sẽ không có lợi cho doanh nghiệp nếu từ chối hoặc tham gia vụ việc cho có.
Cách khác là chứng minh nguồn gốc xuất xứ rõ rà ng. Chẳng hạn, chứng minh thép ná»n để sản xuất ra sản phẩm hoà n chỉnh không có nguồn gốc từ Trung Quốc (nếu là vụ kiện chống lẩn tránh thuế) hay không được trợ cấp, không phá giá. Trong trÆ°á»ng hợp doanh nghiệp xuất khẩu không có tên trong danh sách các bị Ä‘Æ¡n bắt buá»™c thì há» cÅ©ng hoà n toà n có thể tham gia vụ kiện vá»›i tÆ° cách bị Ä‘Æ¡n tá»± nguyện nhằm được hưởng má»™t mức thuế riêng rẽ.
Äã có trÆ°á»ng hợp doanh nghiệp chÆ°a há» xuất khẩu nhÆ°ng vì tÃnh toán cho tÆ°Æ¡ng lai đã theo Ä‘uổi rất kỹ vụ kiện để hà ng năm yêu cầu cÆ¡ quan ra quyết định chống bán phá giá rà soát vụ việc nhằm có mức thuế tốt nhất khi gia nháºp thị trÆ°á»ng.
Theo ông Hồ NghÄ©a DÅ©ng, Chủ tịch Hiệp há»™i Thép Việt Nam, doanh nghiệp trong nÆ°á»›c cần phải nâng cao năng lá»±c cạnh tranh của bản thân mình, đặc biệt trong bối cảnh há»™i nháºp và các biện pháp tá»± vệ được áp dụng nhiá»u nhÆ° hiện nay.
Doanh nghiệp trÆ°á»›c đây là m thép cán, là m tôn mạ, thì các mặt hà ng nhÆ° thép cán nóng, phôi cán nóng được nháºp khẩu của Trung Quốc khá nhiá»u. Sắp tá»›i, chúng ta phải giảm bá»›t Ä‘i, là m sao tá»± chủ được các nguồn nguyên liệu sản xuất đầu và o nà y ngay trong nÆ°á»›c. Ngà nh công nghiệp thép trong nÆ°á»›c phải cố gắng khép kÃn từ khâu đầu và o đến sản xuất Ä‘á» loại trừ dần nguồn gốc xuất xứ từ các nÆ°á»›c để giảm thiểu việc các nÆ°á»›c cho rằng Việt Nam lẩn tránh thuế, ông DÅ©ng khuyến nghị.
Việc nâng cao năng lá»±c cạnh tranh, đồng bá»™ và khép kÃn sản xuất... sẽ là giải pháp cÆ¡ bản và lâu dà i trong bối cảnh các vụ kiện phòng vệ lên ngà nh thép ngà y cà ng nhiá»u.
Nguồn tin: Diễn đà n doanh nghiệp